همایش رویکردهای میان رشته ای به آموزش زبان، ادبیات و مطالعات ترجمه

| ورود به سامانه | ثبت نام

صفحه اصلی / پنجمین همایش رویکردهای میان رشته ای به آموزش زبان، ادبیات و مطالعات ترجمه

بررسی تطبیقی پیشینۀ نظری دسته‌بندی عناصر فرهنگی در ترجمه‌شناسی روسی

نویسندگان :

مهناز نوروزی¹

1- دانشگاه علامه طباطبائی

کلمات کلیدی :

ترجمه‌شناسی روسی،ترجمه‌ناپذیری،عناصر فرهنگی،دسته‌بندی عناصر فرهنگی

چکیده :

مقولۀ عناصر فرهنگی و انتقال آنها از اواسط قرن بیستم در ترجمه‌شناسی معاصر روسی و هنگامۀ پیوند این علم با زبان‌شناسی بسیار موردتوجه قرار گرفته است. از آن زمان تا به امروز بسیاری از محققان و صاحب‌نظران این حوزه کوشیده‌اند تا دسته‌بندی عناصر فرهنگی را براساس واژگان به‌کاررفته در متون ادبی انجام دهند. در همین راستا، در این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی و با بررسی دسته‌بندی‌های موجود از عناصر فرهنگی در زبان روسی و مقایسۀ نظری آنها در پی پاسخ به این دو پرسش هستیم که وجه اشتراک و تمایز دسته‌بندی‌های موجود چیست؟ و کدام‌یک از آنها بهتر می‌توانند به مترجم در ارائۀ ترجمه‌ای مطلوب از منظر حفظ هر چه بیشترِ پیوند فرهنگی میانِ متون مبدأ و مقصد مؤثر بوده و موردتوجه مترجمان قرار گیرند. بررسی‌های انجام‌شده حاکی از آن است که در برخی دسته‌بندی‌ها مقوله‌هایی مانند مذهب، اسامی خاص یا عناصر نظامی نادیده گرفته شده‌اند، اما در همۀ دسته‌بندی‌ها عناصر فرهنگی معیشت، سیاسی-اجتماعی و قوم‌نگاری مشترک بوده و بیشترین بسامد مربوط به عنصر فرهنگی معیشت است. دسته‌بندی پیشنهادی سِرگِی وِلاخوف و سیدِر فِلورین، زبان‌شناسان روس بلغاری‌تبار، و همچنین، دسته‌بندی پیشنهادی وِنِدیکت وینوگرادوف، دیگر زبان‌شناس مشهور روسی، مکمل یکدیگر بوده و بنا بر مطالعات صورت‌گرفته و نتایج حاصله، گمان می‌رود که به‌کارگیری این دو دسته‌بندی در کنار هم می‌تواند برای مترجمان و محققان این حوزه سودمند باشد.